မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ လွတ်လပ်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးယန္တရားနှင့်စပ်လျဉ်း၍ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရပ်တည်ချက် (၉-၉-၂၀၂၄ ရက်)
(၉-၉-၂၀၂၄ ရက်၊ ဂျီနီဗာ)
လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ၏ (၅၇) ကြိမ်မြောက် ပုံမှန်အစည်းအဝေးကာလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံ ဆိုင်ရာ လွတ်လပ်သောစုံစမ်းစစ်ဆေးရေးယန္တရား (IIMM) ၏ အစီရင်ခံစာအပေါ် အပြန်အလှန် ဆွေးနွေးပွဲကို ၉-၉-၂၀၂၄ ရက်တွင် ကျင်းပခဲ့သည်။
IIMM ကို စတင်တည်ထောင်စဉ် ၂၀၁၉ ခုနှစ်ကတည်းကပင် မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် ယင်းကို အသိအမှတ်ပြု လက်ခံခဲ့ခြင်း မရှိပါ။ အဆိုပါ IIMM ၏ လုပ်ပိုင်ခွင့်ကို ဖန်တီးခဲ့သည့် လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်အမှတ်၊ ၃၉/၂ သည်လည်း တူညီဆန္ဒဖြင့် အတည်ပြုချမှတ်ထားသည့် ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုတစ်ခု မဟုတ်ပါ။ IIMM အား ဆက်လက်တည်မြဲစေသည့် ဆုံးဖြတ်ချက်အဆို အသီးသီးသည် ၂၀၁၆ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၁၇ ခုနှစ်များအတွင်း ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၌ ဖြစ်ပွားခဲ့သော Aqa Mul Mujahideen ခေါ် ARSA အဖွဲ့က လုံခြုံရေးစခန်းများ၊ ရခိုင်၊ ဘင်္ဂါလီများနှင့် အခြားလူမျိုးများအပါအဝင် အပြစ်မဲ့အရပ်သားများအပေါ် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည့် အကြမ်းဖက်ကြိုတင်ကြံစည် တိုက်ခိုက်မှုများကို အသိအမှတ်ပြုရန် ပျက်ကွက်ခဲ့ကြသည်။ နိုင်ငံအချို့က လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီကို အသုံးချ၍ IIMM အား ပေးအပ်ထားသည့် ချို့ယွင်းချက်ရှိသော လုပ်ပိုင်ခွင့်သည် အဆိုပါ အကြမ်းဖက်လုပ်ရပ်များကို နိုင်ငံရေးရည်ရွယ်ချက်ရှိစွာ လျစ်လျူရှုရုံသာမက ၎င်းတို့ လိုလားချက်အတိုင်း မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ဩဇာလွှမ်းမိုးနိုင်ရန် IIMM ယန္တရားကို ဖန်တီးပေးသည်။
ထို့ကြောင့် IIMM သည် သက်တမ်းအကန့်အသတ် မရှိခြင်း၊ လွတ်လပ်စွာ လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ခွင့်ဆိုသည့် အကြောင်းပြ၍ စိစစ်ကြပ်မတ်သည့် ယန္တရား မထားခြင်း၊ ပြင်ပမှ ရန်ပုံငွေ၊ ဝန်ထမ်းများနှင့် အခြားအရင်းအမြစ်များကို လက်ခံခြင်း၊ အလှူရှင်များက ထောက်ပံ့သော လူသိမခံသည့်စီမံကိန်းများကို လက်ခံဆောင်ရွက်ခြင်း အပါအဝင် မသဲကွဲသည့် အစီအမံများစွာ ရှိသည်မှာ အံ့ဩဖွယ် မဟုတ်ပါ။ ထိုသို့ မရေရာသည့် လုပ်ရပ်များသည် အမှန်တရားနှင့် တရားမျှတမှုကို အထောက်အကူပြုရမည့်အစား အလှူရှင်နိုင်ငံများ၏ လိုလားချက်များကိုသာ ထိရောက်စွာ ဖော်ဆောင်ပေးလျက်ရှိသည်။ သို့ဖြစ်ရာ ယင်းကဲ့သို့ ကောင်းမွန်သော ရည်ရွယ်ချက်မရှိသည့် ယန္တရား၏ ဆောင်ရွက်ချက်များသည် အမှီအခိုကင်းမှု၊ ဘက်မလိုက်မှုနှင့် ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်ကျမှုတို့ ရှိမည်ဟု အာမခံနိုင်ခြင်း မရှိပါ။
IIMM ဆိုသည့်ယန္တရားသည် ကုလသမဂ္ဂတွင် ရန်ပုံငွေအကျပ်အတည်းဖြစ်ပေါ်နေသည့်ကြားမှ နှစ်စဉ် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၅ သန်းကျော် သုံးစွဲလျက်ရှိသည်။ ယင်းက သတင်းအချက်အလက်နှင့် သက်သေ ၂၈ သန်းနီးပါး စုဆောင်းရရှိထားပြီးဖြစ်သည်ဟု ဆိုသော်လည်း၊ ယင်း၏ ဆန်းစစ်ချက် အစီရင်ခံစာသည် မီဒီယာသတင်းများအပေါ် အခြေခံပြုစုထားသည့် အစီရင်ခံစာ တစ်စောင်နှင့် နိုင်ငံတကာက သဘောတူညီသည့် အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက် မရှိသေးသော အကြောင်းအရာအပေါ် ရေးသားထားသည့် အခြားအစီရင်ခံစာ တစ်စောင်ကို အခြေခံ၍ ကောက်ချက်ချထားခြင်းသာ ဖြစ်သည်ကို အံ့အားသင့်ဖွယ် တွေ့ရှိရသည်။ စင်စစ်အားဖြင့် ယင်းကဲ့သို့ ယန္တရားများသည် ၎င်းတို့ ပစ်မှတ်ထားသည့် နိုင်ငံများကို သိက္ခာကျစေရန် ခိုင်မာမှုမရှိသော အရင်းအမြစ်များမှ ရရှိသည့် အခြေ အမြစ် မရှိသော စွပ်စွဲချက်များအား တရားဝင်ဖြစ်စေရေးအတွက် ကုလသမဂ္ဂ အစည်းအဝေးများကို အလွဲသုံးစားပြုလျက် အလားတူနည်းလမ်းအား ဆောင်ရွက်ခဲ့ဖူးကြောင်း သိရှိရသည်။ အကျိုးဆက်အားဖြင့် လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီသည် ၎င်း၏ အခြေခံမူများဖြစ်သော သမာသမတ်ကျရေး၊ ဘက်လိုက်မှုကင်းရေး၊ ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်ကျရေး၊ ရွေးချယ်ပစ်မှတ်မထားရေး၊ အပြုသဘောဆောင်သည့် နိုင်ငံတကာ ဆွေးနွေးမှုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးတို့မှ သွေဖည်လျက် ချမှတ်ခဲ့သော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ အပေါ် ဉီးတည်သည့် ယန္တရားများအပေါ် အုပ်စုကွဲမှုများ၊ သဘောထားကွဲလွဲမှုများနှင့် ကန့်ကွက်မှု များနှင့် ပိုမိုကြုံတွေ့လာရသည်။ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီအနေဖြင့် သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံက လက်ခံခြင်း မရှိသည့် IIMM ဆိုသည့် ယန္တရားအပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံ လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေဆိုင်ရာ အထူး အစီရင်ခံစာတင်သွင်းသူနှင့် လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာမဟာမင်းကြီးတို့၏ လုပ်ပိုင်ခွင့်များကဲ့သို့ နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံအပေါ် ဉီးတည်သည့် လုပ်ပိုင်ခွင့်များကို ရပ်တန့်ရန် အချိန်တန်ပြီဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် ယင်းမလိုလားအပ်သော ယန္တရားများသည် နှစ်စဉ်အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၆ သန်းကျော် ဖြုန်းတီးလျက် ရှိပြီး၊ ယင်းဖြုန်းတီးမှုတွင် လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာမဟာမင်းကြီးရုံးက မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ဖုံးကွယ် ထားသော စီမံချက်များအတွက် သုံးစွဲခဲ့သော အမည်မဖော်ပြသည့် အခြားအသုံးစရိတ်များ ပါဝင်ခြင်း မရှိသေးကြောင်း သိရှိရသည်။ ယင်းဖုံးကွယ်ထားသော စီမံချက်များအပါအဝင် ယန္တရားများ၏ တာဝန်ခံမှုနှင့် ပွင့်လင်းမြင်သာမှုတို့ကို ၎င်းတို့အား ထောက်ပံ့သည့် အလှူရှင်နိုင်ငံများနှင့် ဆောင်ရွက် ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများနှင့် သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံတို့နှင့် ဆောင်ရွက်ခြင်း မရှိပေ။
မြန်မာနိုင်ငံ၏ အခြေအနေကို လွဲမှားစွာ ပုံဖော်ခြင်းသည် အကြမ်းဖက်ဝါဒကို အားပေးရာရောက်သည့်အပြင် အကြမ်းဖက်မှုနှင့် မတည်ငြိမ်မှုများကို ပိုမိုဖြစ်ပေါ်စေပြီး၊ အစိုးရ၏ နိုင်ငံတော် တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းမှုများကို အဟန့်အတား ဖြစ်စေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ အနေဖြင့် IIMM ဆိုသည့်လုပ်ပိုင်ခွင့်နှင့် လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီသို့ တင်သွင်းသည့် (၆) ကြိမ်မြောက် နှစ်စဉ်အစီရင်ခံစာအပါအဝင် ယင်း၏ အစီရင်ခံစာအားလုံးကို ပြင်းထန်စွာ ကန့်ကွက်ကြောင်း ထပ်လောင်းဖော်ပြအပ်သည်။
မြန်မာအမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ရုံး
ဂျီနီဗာမြို့။
မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ လွတ်လပ်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးယန္တရားနှင့်စပ်လျဉ်း၍ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရပ်တည်ချက် (၉-၉-၂၀၂၄ ရက်)