နယူးယောက်မြို့၌ ကျင်းပနေသည့် (၇၈) ကြိမ်မြောက် ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံ၊ တတိယကော်မတီ၌ ကုလသမဂ္ဂအတွင်းရေးမှူးချုပ်၊ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ လွတ်လပ်သော စုံစမ်း စစ်ဆေးရေးယန္တရား (IIMM) နှင့် မြန်မာနိုင်ငံလူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေဆိုင်ရာ အထူး အစီရင်ခံစာတင်သွင်းသူတို့၏ အစီရင်ခံစာများအပေါ် ပူးတွဲရှင်းလင်းဆွေးနွေးမှုများကို ၂၃–၁ဝ–၂ဝ၂၃ ရက်တွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် “မြန်မာနိုင်ငံရှိ “ရိုဟင်ဂျာ” မွတ်ဆလင်များနှင့် အခြား လူနည်းစုများ၏ လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေ” ဟု ခေါင်းစဉ်တပ်ထားသည့် ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုကို သက်ဆိုင်ရာ မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားဝင်ကိုယ်စားလှယ်များ ပါဝင်ခြင်းမရှိဘဲ ၁၅–၁၁–၂၀၂၃ ရက်တွင် အတည်ပြုချမှတ်ခဲ့သည်။
ကုလသမဂ္ဂနိုင်ငံရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက်မှုဆိုင်ရာရုံးမှ Assistant Secretary-General Mr. Khaled Khiari သည် ၎င်းအားလုပ်ပိုင်ခွင့်ပေးအပ်ထားခြင်းမရှိဘဲ အဆိုပါပူးတွဲဆွေးနွေးမှုတွင် ပါဝင်တင်ပြခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံလူ့အခွင့်အရေး အခြေအနေဆိုင်ရာ အထူးအစီရင်ခံစာတင်သွင်းသူ Thomas Andrews ကလည်း ၂၃–၁၀–၂၀၂၃ ရက်တွင်ပင် ၎င်း၏ ကျင့်ဝတ်နှင့်မညီရုံမျှသာမက ပညာရှင်မဆန်သော အစီရင်ခံစာကို အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများထံ တင်ပြဆွေးနွေးခဲ့သည်။ IIMM ယန္တရားက စုဆောင်းခဲ့သည်ဟုဆိုသော သတင်းအချက်အလက် ၂၃ သန်း၏ တိကျမှန်ကန်မှုကို စိစစ်နိုင်ခြင်းမရှိဘဲ ၎င်းတို့ဘာသာလိုရာဆွဲ၍ ကောက်ချက်ချလျက်ရှိသည်။ “NUG” ဆိုသည့် အကြမ်းဖက်အဖွဲ့ကို ကိုယ်စားပြုလျက်ရှိသော ကျော်မိုးထွန်းက မြန်မာနိုင်ငံအမည်ခံ၍ ကုလသမဂ္ဂအစည်းအဝေးများတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ချက်များကို ကန့်ကွက်ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံမှ ကုလသမဂ္ဂဘက်သို့ စာပေးပို့ အကြောင်းကြားပြီးဖြစ်သည်။
အီးယူနှင့် အိုအိုင်စီတို့က ၁၅–၁၁–၂၀၂၃ ရက်တွင် တင်သွင်းသည့်ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုတွင် ယခင် အဆိုများနည်းတူ ဆန့်ကျင်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများနှင့် မီဒီယာတစ်ချို့၏ အခြေအမြစ်မရှိသော စွပ်စွဲချက်များပါဝင်သည်။ ယင်းဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုသည် ၂၀၁၇ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လတွင် ရခိုင် ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဖြစ်စဉ်မှ စတင်ပေါ်ပေါက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ယင်းဖြစ်စဉ်၏ အကြောင်းရင်းနှင့် မြေပြင်အခြေအနေမှန်ကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ လျစ်လျူရှုထားခဲ့သည်။ စင်စစ် ၂၀၁၇ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ နှောင်းပိုင်း၌ ARSA (ခေါ်) Aqua Mul Mujahidin အကြမ်းဖက်အဖွဲ့၏ ခြိမ်းခြောက်မှုများ၊ သတ်ဖြတ်မှုများနှင့် ကြိုတင်ကြံစည်တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်း ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမှ အလုံးအရင်းဖြင့်နေရပ်စွန့်ခွာမှုများ စတင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရှိစခန်းများမှ ရာပေါင်း များစွာသော နေရပ်စွန့်ခွာသူများသည် အကြမ်းဖက်သမားများ၏ အစီအစဉ်ကို မလိုက်နာခြင်းနှင့် နေရပ်ပြန်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်ကို ထောက်ခံခြင်းတို့ကြောင့် သတ်ဖြတ်ခံနေရပြီး၊ ယင်းသို့ အသက် အန္တရာယ်ခြိမ်းခြောက်မှုများကြောင့် ၎င်းတို့နေရပ်ပြန်ရေးလုပ်ငန်းစဉ် ဖြစ်မြောက်ရေးကို ထိခိုက် စေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် တည်ဆဲဥပဒေများနှင့် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတို့အကြား သဘောတူလက်မှတ်ရေးထိုးထားသော အစီအမံများနှင့်အညီ ရခိုင်ပြည်နယ်မှ နေရပ်စွန့်ခွာသူများအဖြစ် စိစစ်အတည်ပြုပြီးသူများကို လက်ခံရန် အဆင်သင့်ရှိသည်။ စိစစ်ပြီး နေရပ်စွန့်ခွာသူများကို ပြန်လည်ပို့ဆောင်ရန် နှစ်နိုင်ငံအကြားဆက်လက် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးလျက်ရှိသည်။ မြန်မာအစိုးရအနေဖြင့် ရာနှင့်ချီသော နေရပ်ပြန်လိုသည့် ဟိန္ဒူများအား ဆောလျင်စွာ နေရပ်ပြန်လာနိုင်ရေး အကူအညီပေးရန် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ အကြိမ်ကြိမ်မေတ္တာရပ်ခံလျက်ရှိသည်။ ပြန်လည်ပို့ဆောင်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်မှာ မြန်မာနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတည်းဆောင်ရွက်၍မရဘဲ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်မှ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပေးရန် လိုအပ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် ဥပဒေအရလည်းကောင်း၊ သမိုင်းမှတ်တမ်းများအရလည်းကောင်း မည်သည့်အခါကမျှမရှိခဲ့သော “ရိုဟင်ဂျာ” ဆိုသည့် တီထွင်ထားသည့် အသုံးအနှုန်းကို အသိအမှတ် မပြုကြောင်း ဖော်ပြအပ်သည်။
ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုသည် NUG နှင့် PDF ဆိုသူတို့၏ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ကလေးသူငယ် ၂၃၀ ဦးကျော်အပါအဝင် လက်နက်မဲ့အရပ်သား ၆,၇ဝဝ ကျော် သေဆုံးခဲ့ရသည်ကို ရှုတ်ချရန် ပျက်ကွက်ခဲ့သည်။ ယင်းဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုတွင် အမုန်းပွားစေသောအချက်များနှင့် နိုင်ငံ အတွင်း မတူညီသော အသိုက်အဝန်းများအကြား စိတ်ဝမ်းကွဲပြားမှုနှင့် တင်းမာမှုများကို ပိုမိုမြင့်တက် စေနိုင်သည့်အချက်များ ပါဝင်သည်။
ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုပါ သိမ်းကျူံးစွပ်စွဲချက်များနှင့် ပြည်တွင်းရေးကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်သည့် အချက်များကြောင့်လည်းကောင်း၊ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအပေါ် ဦးတည်ချမှတ်သော ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုများ အပေါ် အစဉ်တစိုက်ဆန့်ကျင်သည့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရပ်တည်ချက်ကြောင့်လည်းကောင်း မြန်မာနိုင်ငံက ယင်းဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုတစ်ခုလုံးအား လုံးဝပယ်ချ၍ ပါဝင်ပတ်သက်မှုမရှိကြောင်း ဖော်ပြအပ်သည်။ ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုချမှတ်ရာတွင် ပါဝင်ပတ်သက်ခြင်းမရှိသော မိတ်ဆွေနိုင်ငံများကို ကျေးဇူးတင် ရှိကြောင်း ဖော်ပြအပ်သည်။
နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန
နေပြည်တော်
၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၇ ရက်